Gevallen voor het Vaderland. “Allez Chasse!”
Leeftijd: 28.
Geboortedatum: 29 juli 1916.
Geboorteplaats: Delft.
Adres: Gasthuislaan 31b te Delft.
Beroep: Etaleur.
Onderdeel: 1 Bataljon, Regiment Jagers.
Rang: Dienstplichtig soldaat.
Krijgsgevangenennummer (Kgf.nr.): 106810.
Datum en locatie van overlijden: 20 mei 1945, Lauterecken (DEU).
Wijze van overlijden: Jager Hendricus Jacobus Swaanenburg was sinds 3 juni 1943 in Duitse krijgsgevangenschap. Op 20 mei 1945 was hij, met zijn collega’s per trein, waarschijnlijk op weg naar huis. Jager Hendricus Jacobus Swaanenburg is waarschijnlijk omgekomen toen een trein bestaande uit 50 wagons met aardappelen op de stilstaande trein, waarin hij zat, inreed. Hierdoor werden de achterste 4 wagons vernield. Een ooggetuige verklaarde dat er al doden naast de trein lagen toen deze ooggetuige eruit kroop. Grenadier Hendrikus Jacobus Borst probeerde, samen met Grenadier IJdo, uit zijn wagon weg te komen maar deze viel om en door de klap van de wagon waren zij beide op slag dood.
Onder de circa 450 ex-krijgsgevangenen die op 23-5-1945 in Weert werden geregistreerd waren er ongeveer 150 afkomstig uit Arbeitskommando’s van Stalag IV-g Oschatz. Deze groep die op 23-5-1945 aankwam, was de eerste grote groep die repatrieerde vanuit Leipzig. Ter vergelijking: op 22-5-1945 werden er ongeveer 40 geregistreerd en op 21-5-1945 slechts 20. Met dit transport reisde ook soldaat Willem Kuil (kgf. 106385) mee, die als krijgsgevangene tewerkgesteld was geweest in de aardewerkfabriek te Colditz en de steengroeve van Grosszschepa (Het dagboek van Willem Kuil is te vinden op: http://han-gezichten-geschichten.jouwweb.nl.). Het gedeelte uit het dagboek van Willem Kuil, dat gaat over de reis terug naar Nederland, is in het onderstaande overgenomen, waarbij persoonlijke zaken zijn weggelaten. Het illustreert goed hoe het transport verliep en wat er bij Lauterecken gebeurde. Vrijdag 18-5-1945 ’s Nachts 02.00 uur opgestaan, warm. Om 04.00 uur koffie met biscuits. 05.00 uur buiten aantreden. Naar het vliegveld Polenz. 06.00 uur met auto’s naar Leipzig. Daar is alles vreselijk gebombardeerd. Met 34 man in wagon. Ieder ½ brood, ½ blik kaas, ½ blik vlees. 09.00 uur vertrokken (per trein). Om 23.00 uur ’s avonds in Erfurt. ’s Nachts onweer, regen. Zaterdag 19-5-1945 warm weer. ’s Nachts om 03.00 uur uit Erfurt vertrokken. Passeren Fulda (een puinhoop)! Langs Beieren, door Thüringen. Prachtige reis. Bergen bossen, valleien. Om 07.00 uur in Hanau. Vandaag niets te bikken gehad. 10.00 uur uit Hanau. 13.00 uur in Offenbach: 6 blikjes biscuits en bonen. 13.30 uur in Frankfurt. Van 13.00 tot 17.00 uur geslapen op stro in de wagon. Zondag 20-5-1945 1e Pinksterdag, zacht weer. Passeren 05.00 uur Mainz. 05.30 uur over de Rijn. Hanau-Frankfurt-Mainz zwaar gebombardeerd. 10.00 uur Bad Kreuznach 12.00 uur in Lauterecken bij Saarbrücken. In de rivier ons gewassen. Langs de spoorbaan gewandeld. Van de Amerikanen gehad: 2 grote blikken vlees en bonen, peentjes, tomatenpuree en met 6 man groot blik biscuits. 14.30 uur spoorwegongeluk, een goederentrein rijdt achter op onze trein. 6 wagons totaal aan splinters. Van de inzittenden: • 8 doden, • 5 zwaar gewonden, • ongeveer 25 lichtgewonden, ook vrouwen en meisjes. Het exacte aantal doden zou tot in 1948 onduidelijk blijven en er waren interviews nodig met overlevenden uit het transport. Vanwege het zeer warme zomerweer droegen veel van de omgekomen mannen alleen een sportbroekje. Na het ongeluk lagen hun bezittingen en kleding door elkaar, waardoor de identificatie ernstig werd bemoeilijkt. Volgens een getuigenis in de collectie van het NIOD zou er ook kleding en bezittingen zijn geroofd, wat mogelijk eveneens tot problemen bij de identificatie heeft geleid. Uiteindelijk is een lijst van 13 slachtoffers gereconstrueerd, waarvan de volgende grenadiers en jagers:
- De Grenadiers:
- De Jagers:
Locatie laatste rustplaats: Nederlands ereveld te Frankfurt am Main (DEU), vak/rij/nummer: E 3 28. Oorspronkelijk op de begraafplaats Lauterecken begraven. Opgegraven op 03 oktober 1955. Herbegraven op 31 oktober 1955.
Overig: Ongehuwd. Zoon van Henricus Jacobus Swaanenburg en Josephine Houtzager.
Onderscheidingen
- Oorlogsherinneringskruis/Mobilisatie-Oorlogskruis niet toegekend. Zijn Mobilisatie-Oorlogskruis hangt in de Historische Collectie Garderegiment Grenadiers en Jagers. Nooit beloond maar nooit vergeten. Graag contact met de nabestaanden om dit alsnog te regelen.
Monumenten
Bronnen
- Open Archieven.
- Nationaal Archief.
- Ministerie van Defensie.
- Oorlogsgravenstichting.
- E. van der Most “Besondere Krankheitsgeschichten und Ärztliches Geheimnis”, uitgave in eigen beheer, Gouda 2020.