Gevallen voor het Vaderland. “Grenadiers Vooraan!”
Leeftijd: 32.
Geboortedatum: 14 februari 1912.
Geboorteplaats: Den Haag.
Adres: Johannesburg 2 te Zuid-Afrika (exacte huidige adres onbekend).
Beroep: Bouwkundig tekenaar.
Stamonderdeel: Regiment Grenadiers.
Oorlogsonderdeel: Bureau Bijzondere Opdrachten (BBO), Detachement Londen, N Section, Special Operations Executive (SOE), British Government.
Rang: Dienstplichtig sergeant.
Codenaam: Seakale.
Regnr: ?
Datum en locatie van arrestatie: 09 maart 1943, Zuid van Ermelo.
Datum en locatie sneuvelen: 06 september 1944, SS-concentratiekamp Mauthausen (AUT).
Wijze van sneuvelen: De sergeant der grenadiers Arendse meldde zich vanuit Zuid-Afrika bij de Prinses Irene Brigade en kwam via die eenheid bij de BBO. Op 9/10 maart 1943 is hij geparachuteerd boven bezet Nederlands gebied in het kader van de Special Operation Executives/Plan Holland. Kort na zijn landing is hij gearresteerd. Afgevoerd naar Mauthausen vanwege deelname aan ondergronds militair verzet en daar gefusilleerd. Postuum werd Arendse bij Koninklijk Besluit nr. 33 d.d. 2 mei 1953 het Bronzen Kruis verleend met de volgende waardering: ,,Heeft zich door moedig optreden tegenover de vijand onderscheiden als agent van een geheime inlichtingendienst, die hem tijdens de jaren 1940-1945 uitzond naar een door de vijand bezet gebied, alwaar hij onder uiterst moeilijke omstandigheden een levensgevaarlijke taak had te vervullen, die door vijandelijke tegenactie tenslotte tot zijn dood leidde”. In maart 1944 afgevoerd naar Mauthausen vanwege deelname aan ondergronds militair verzet en daar gefusilleerd.
Dropping 9/10 maart 1943: Arendse, Dourlein en Boogaart
Arendse is slachtoffer geworden van het zg. Englandspiel. Inmiddels waren er al ruim 40 agenten gedropt, en nog steeds scheen men in Engeland geen argwaan te hebben. Er leek maar geen eind aan het “Englandspiel” te komen. In februari 1943 werden Pieter Arnoldus Arendse (31 jaar), Pieter Dourlein (25 jaar) en Pieter Cornelis Boogaart (30 jaar) uitgezonden door het SOE (Special Operations Executive). Zij werden gedropt ten zuiden van Ermelo.
Op een middag eind februari krijgt men bericht dat ze dezelfde nacht zullen worden geparachuteerd. Het is een paar minuten na middernacht. Ze moeten om 00.15 uur boven het droppingsgebied zijn. Het springluik wordt boven het IJsselmeer geopend en de eerste moet zich voor de sprong gereed maken. Het is Pieter Dourlein die als eerste zal gaan springen, gevolgd door Pieter Cornelis Boogaart en als laatste Pieter Arnoldus Arendse. Eenmaal boven Harderwijk gooit Pieter een zak vol chocolade V-letters naar beneden om de Duitsers van hun werkelijke doel af te leiden en het te doen voor komen als propaganda verspreiding. Het is die nacht vrij veel nevel in de lucht, op op de grond is het een beetje mistig. Het vliegtuig draait inmiddels rondjes boven de heide, maar het lampje om te springen staat nog steeds op “rood”. Zodra deze groenlicht geeft kan er gesprongen worden. Het wachten duurt lang , tot het in zijn oor klinkt; “We gaan terug!”. Men kon de droppingsplaats vanwege de grondmist niet vinden. Zo’n spanning moment, en dan afgeblazen… Om 01.45 is men weer in Engeland terug op hun vliegbasis, en kan men weer in de mess een plaatsje zoeken.
Ook bij een volgende poging mislukt de dropping. In de buurt van Texel wordt de Halifax gevangen door een schijnwerper. Het vliegtuig word geraakt door het luchtafweergeschut en vliegt in brand. Gelukkig weet de piloot het vuur te doven door een vliegmanoeuvre, en kan men nog terugkeren met een kapotte motor naar Engeland.
Agenten: Pieter Arnoldus Arendse – Pieter Dourlein – Pieter Cornelis Boogaart, bron: Englandspiel.eu
In de nacht van 9 op 10 maart gaat men voor de derde keer op weg. Dit keer gaat het lukken. Als men het IJsselmeer weer voorbij en en boven Harderwijk vliegen worden er een tiental postduiven uitgegooid. Deze postduiven zitten in rieten mandjes, waaraan een kleine parachute is bevestigd. Er zit een kaart bij voor de “goed-Nederlandse” vinder om middels deze postduiven belangrijke mededelingen door te geven. Hiervoor hebben de duiven een klein kokertje bij zich welke als “ring” aan hun pootje is vastgemaakt. Dan is het zover. Boogaart springt dit keer als eerste gevolgd door Dourlein en als laatste Arendse. Dourlein komt ongeveer 1000 meter zuidwaarts van het ontvangstcomité terecht Hij komt met zijn parachute in een boom terecht. Om te testen hoe hoog hij nog beven de aarde hangt gooit hij zijn helm naar beneden. Op basis daarvan schat hij in dat het hooguit 2 meter is en maakt zich los van zijn parachute.
Dourlein verstopt zich in het struikgewas en wacht op de toenaderende lichtjes, die weifelend in zijn richting komen. Zodra hij zijn codenaam: “Paul” hoort roepen komt hij tevoorschijn. Hij word opgevangen door 3 man, welke hem bijzonder joviaal ontvangen. Men zegt dat zij hem naar de leider van het ontvangstcomité zullen brengen, wat ongeveer een kwartiertje lopen is. Aangekomen bij het ontvangstcomité zijn Arendse en Boogaart er ook al. Onder het voorwendsel dat zij onderweg wellicht gecontroleerd zullen worden worden zij gevraagd hun wapen in te leveren. Dit voor hun eigen veiligheid… Het is ongeveer 04 uur in de morgen als de leider het sein geeft om op te stappen. De agenten zijn van elkaar gescheiden en men wandelt met een tussenruimte van 100 meter naar de bosrand. Dan worden de agenten plotseling van beiden zijden vastgepakt en hun armen op de rug geboeid. Het gaat allemaal zo snel en men denkt dat men grapjes maakt en Dourlein vraagt te stoppen met die geintjes.
Het enige antwoord dat hij krijgt is een revolverloop tussen zijn schouderbladen. Direct komen van verschillende kanten meer gestalten uit het struikgewas. En word hen medegedeeld dat zij gevangen genomen zijn door de Duitse S.D. Men word met 3 auto’s afgevoerd naar Driebergen (kantoor van Giskes) waar men onderworpen word aan een eerste verhoor. Vervolgens worden zij overgebracht naar Haaren (nb) naar de Gestapo-gevangenis, waar zij ondervraagd worden door codespecialist Herr May. Dourlein wil uiteraard niet praten, en op een ogenblik zegt May; “Goed, als je dan toch niet wilt praten, dan zal ik je wat interessants laten zien”. May neemt Dourlein mee naar een lange gang met celdeuren en zegt kijk maar eens door die kijkgaatjes. En dan ziet Dourlein een aantal bekenden die hij van gezicht kent. In het totaal zitten er 45 mannen die al boven Nederland zijn afgesprongen en zijn gevangen genomen. Langzaam moet Dourlein nu de verschrikkelijke waarheid wel aannemen. Na een week of zes word het verhoor van Dourlein afgesloten en word hij overgeplaatst naar een andere cel. Tot zijn grote vreugde word hij samengevoegd met Boogaart. Voor Dourlein staat het vast, hij moet ontsnappen en Engeland gaan waarschuwen wat er hier in Nederland gebeurd. Hij legt zijn plan uit aan Boogaart, maar die noemt het zelfmoord. Later is het agent Ubbink die toestemt met het plan om te ontsnappen. Beiden zijn op zondag 29 op 30 augustus ontsnapt uit de Gestapo gevangenis in Haaren.
Pieter Arnoldus Arendse en Pieter Cornelis Boogaart zijn beiden vermoord op 6/7 september 1944 in concentratiekamp Mauthausen.
Locatie laatste rustplaats: Gecremeerd. Verzamelgraf Geheim Agenten te Mauthausen. Op 6 en 7 september 1944 werden 40 Nederlandse en 7 Britse parachutisten door de Duitsers in Mauthausen vermoord. Na te zijn gecremeerd werd de as naast een bunker in een sleuf (gegraven voor een nieuwe riolering) uitgestort. Op die plek is de gedenkplaat aangebracht.
Onderscheiding
- ‘BRONZEN KRUIS’, (KB no. 33 van 2 mei 1953, 3444). Geen omschrijving.
Monumenten
- Den Haag, ‘Plaquette ‘Englandspiel’.
- Mauthausen, ‘Engelandvaarders’.
- Den Haag, ‘Erelijst 1940-1945’.
Overig: Weduwnaar van ?. Zoon van Christiaan Jacobus Arendse en Janna Catharina Gossink.
Bronnen
- Open Archieven.
- Nationaal Archief.
- Traces of War.
- ElspeetHistorie.
- Boek, Pieter Dourlein, Englandspiel.eu
- Müller, E. (2016). 1940-2016, Het Bronzen Kruis. Voor moedige en beleidvolle daden. Ridderkerk, Nederland: Studiekring Ridderorden en Onderscheidingen.
- Uitgave door de Stichting “Fonds tot handhaving van de traditiën der Grenadiers en Jagers” (1954). Gedenkboek Grenadiers en Jagers, 1939-1954. Den Haag, Nederland: Drukkerij C. Blommendaal N.V.